Bài thơ trong tập Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh

1. Người bạn tù thổi sáo Bỗng nghe trong ngục sáo vi vu,
   Khúc nhạc tình quê chuyển điệu sầu,
   Muôn dặm quan hà, khôn xiết nỗi
   Lên lầu, ai đó ngóng trông nhau.

2. Cái cùm Nghĩ việc trên đời kỳ lạ thật
   Cùm chân sau trước cũng tranh nhau
   Được cùm chân mới yên bề ngủ
   Không được cùm chân biết ngủ đâu.

3. Trung thu Trung thu vành vạch mảnh gương thu
   Sáng khắp nhân gian bạc một màu
   Sum họp nhà ai ăn Tết đó
   Chẳng quên trong ngục kẻ ăn sầu.

   Trung thu ta cũng Tết trong tù
   Trăng gió đêm thu gợn vẻ sầu
   Chẳng được tự do mà thưởng nguyệt
   Lòng theo vời vợi mảnh trăng thu.

4. Chiều tối Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
   Chòm mây nhè nhẹ giữa tầng không
   Cô em xóm núi xay ngô tối
   Xay hết, lò than đã rực hồng.

5. Tự khuyên mình Ví không có cảnh đông tàn
   Thì đâu có cảnh huy hoàng ngày xuân
   Nghĩ mình trong bước gian tuân
   Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng.

6. Rụng mất một chiếc răng Cứng rắn như anh khác thói thường
   Phải đâu mềm tựa lưỡi không xương
   Ngọt bùi cay đắng từng chia sẻ
   Nay phải xa nhau, kẻ một đường.

7. Buồn bực Tráng sĩ đua nhau ra mặt trận
   Hoàn cầu lửa bốc rực trời xanh
   Trong ngục người nhàn nhàn quá đỗi
   Chí cao mà chẳng đáng đồng chinh.

8. Hoàng hôn Gió sắc tựa gươm mài đá núi
   Rét như dùi nhọn chích cành cây
   Chùa xa chuông giục người nhanh bước
   Trẻ dắt trâu về tiếng sáo bay.

9. Không ngủ được Một canh...hai canh...lại ba canh
   Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng lành
   Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt
   Sao vàng năm cánh mộng hồn bay.

10. Nghe tiếng chày giã gạo Gạo đem vào giã bao đau đớn
    Gạo giã xong rồi trắng tựa bông
    Sống trên đời người cũng vậy
    Gian nan rèn luyện mới thành công.

11. Bốn tháng rồi “Một ngày tù, nghìn thu ở ngoài”
    Lời nói người xưa đâu có sai
    Sống khác loài người vừa bốn tháng
    Tiều tụy còn hơn mười năm trời.

    Bởi vì:
    Bốn tháng cơm không no
    Bốn tháng đêm thiếu ngủ
    Bốn tháng áo không thay
    Bốn tháng không giặt giũ.

    Cho nên:
    Răng rụng mất một chiếc
    Tóc bạc thêm mấy phần
    Gầy đen như quỷ đói
    Ghẻ lở mọc đầy thân.

    May mà:
    Kiên trì và nhẫn nại
    Không chịu lui một phân
    Vật chất tuy đau khổ
    Không nao núng tinh thần.

12. Đi đường "Đi đường mới biết gian lao,
    Núi cao rồi lại núi cao trập trùng;
    Núi cao lên đến tận cùng,
    Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non".

13. Nửa đêm Ngủ thì ai cũng như lương thiện
    Tỉnh dậy phân ra kẻ dữ, hiền
    Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
    Phần nhiều do giáo dục mà nên.

14. Nắng sớm Triêu dương xuyên quá lung toàn bộ,
    Thiêu tận u yên dữ ám mai;
    Sinh khí đốn thì sung vũ trụ,
    Phạm nhân cá cá tiếu nhan khai.

15. Xế chiều Cơm xong bóng đã xuống trầm trầm
    Vang tiếng đàn ca rộn tiếng ngân
    Nhà ngục Tĩnh tây mờ mịt tối
    Bổng thành nhạc quán viện hàm lâm.

16. Gia quyến người bị bắt lính Biền biệt anh đi không trở lại
    Buồng the, trơ trọi, thiếp ôm sầu
    Quan trên sót nỗi em cô quạnh
    Nên lại mời em tạm ở tù.